Dlatego każde przedsiębiorstwo stale musi posiadać coś, czym może wyróżnić się na tle konkurencji. Narzędziem to umożliwiającym są innowacje. Bez nich nie jest możliwy stały rozwój przedsiębiorstwa w dłuższym okresie. Rosnąca konkurencja i dynamika rynku wymusza stałe wprowadzanie innowacyjności w każdej postaci. W przeciwnym wypadku hiperkonkurencja szybko doprowadzi do utowarowienia i marginalizacji oferowanego produktu. Innowacyjność to klucz do utrzymania trwałej pozycji lidera rynku.

Przeciętność to droga ku upadkowi.

Z punktu widzenia przedsiębiorstwa innowacyjność wpływa na:

• Wzrost jakości i konkurencyjności produktów
• Utrzymanie lub powiększenie udziału w rynku
• Obniżenie kosztów produkcji
• Poprawa i unowocześnienie procesów wytwórczych
• Podniesienie produktywności, wydajności i jakości pracy
• Zwiększenie ogólnej sprawności i efektywności działania
• Udoskonalenie organizacji i metod pracy
• Zlikwidowanie barier i aktywizacja zasobów
• Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy

Ekonomista Rajshree Agarwal i Michael Gort w 2001 opublikowali wyniki swoich badań dotyczących długości czasu pomiędzy premierą nowego produktu, a pojawieniem się jego bezpośredniej konkurencji. Wynika z nich, że w okresie pomiędzy 1887 a 1986 czas ten stale, dramatycznie zmniejszał się. Pod koniec XIX wieku wynosił średnio około 34 lata. P
od koniec badanego okresu czas pomiędzy premierą produktu,
a pojawieniem się jego bezpośredniej konkurencji wynosił średnio już tylko 2,5 roku.

Długość czasu pomiędzy premierą nowego produktu, a pojawieniem się jego bezpośredniej konkurencji

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań Rajshree Agarwal i Michael Gort.

Na powyższym wykresie widać wyraźny trend spadkowy. Obecnie czas ten jest jeszcze krótszy, a w przypadku produktów opartych na oprogramowaniu w wielu przypadkach bliski zeru. By skopiować na przykład prostą stronę internetową wraz z jej funkcjonalnością czasami wystarczy kilka godzin pracy programistów. Dlatego tak ważne jest stałe rozwijanie swoich produktów i dążenie do bycia zawsze o co najmniej krok przed konkurencją.

Skracający się czas korzyści wynikających z monopolu na innowację, to skutek przede wszystkim coraz agresywniejszej konkurencji. Niewątpliwy wpływ na zaobserwowane zjawisko ma również rozwój Internetu, który ułatwił komunikację i wymianę informacji pomiędzy organizacjami i klientami nawet z najdalszych zakątków globu. Przewaga informacyjna firm nad konsumentami jest coraz mniejsza.

Z punktu widzenia konsumentów jest to zjawisko korzystne, bo pozytywnie wpływa na poziom cen i rozwój społeczno-gospodarczy. Przedsiębiorców stawia jednak w obliczu coraz agresywniejszej konkurencji. Bez innowacji nie są w stanie przetrwać tej bezpardonowej walki.

Konkurencja między organizacjami rozgrywa się na dwóch poziomach:

• Tworzenia innowacji – odkrywczych, niepowtarzalnych, pionierskich
• Adaptacji innowacji – wdrażanie imitacji, rozwiązań naśladowczych

W dużej mierze od czasu pomiędzy pomysłem, a wdrożeniem rozwiązania
lub wprowadzenia imitacji, zależy sukces lub porażka przyjętych działań.

Nie trzeba zanadto nikogo przekonywać do tego, że innowacje są paliwem
dla rozwoju przedsiębiorstwa. Pozwalają na zdobycie i utrwalenie przewagi konkurencyjnej. Nie wszyscy jednak osiągają na tym polu sukcesy. Barry Jaruzelski i Kevin Dehoff przeprowadzili badania, z których wynika, że jedynie 12% organizacji z sukcesem zarządza innowacjami, a w sposób ciągły robi to zaledwie połowa z nich. Mimo dużych kosztów, ryzyka oraz licznych przykładów niepowodzeń, organizacje są świadome, że bez innowacji ich los jest zagrożony w stopniu jeszcze większym.

Twórcza destrukcja

Omówiony przez J. Schumpetera proces twórczej destrukcji dobrze obrazuje znaczenie konieczności nieprzerwanego poszukiwania i wprowadzania innowacji. Schumpeter podkreśla, że przedsiębiorcy stale poszukują miejsca dla innowacyjności, by zdobyć przewagę nad konkurencją. Opracowują nowe produkty, usługi i procesy ich wytworzenia. Jeśli tylko innowacja w momencie wytworzenia nie spotkała się na rynku z konkurencją, to zapewnia przedsiębiorcy ponadprzeciętne zyski. Korzysta ze swego rodzaju monopolu. Konkurencja widząc rynkowy sukces innowacji i nie chcąc pozostać w tyle, próbuje imitować pozytywne rozwiązanie. Jeśli tylko pomysł nie jest chroniony prawem, to szybko pojawia się wielu naśladowców. Z czasem przewaga innowatora wynikająca z wprowadzenia innowacji zanika, bo rozwiązanie powszechnieje. Ponadprzeciętne marże topnieją, bo znika przewaga nad konkurencją.

Jedynym sposobem na jej utrzymanie jest wprowadzenie kolejnej innowacji. Niekoniecznie przez tego samego uczestnika rynku, ale na pewno przez gracza, który chce umacniać swoją pozycję. Proces ten stale się powtarza i jego skutkiem jest rozwój rynku. Słabsi uczestnicy rynku i produkty są systematycznie eliminowane.

Innowacyjność w branży IT

W przypadku branży informatycznej innowacyjność jest jeszcze istotniejsza. Rynek internetowy ma charakter naprawdę globalny. Jedyne granice wyznaczone są przez barierę językową i ewentualnie koszty i sposób  dostarczenia produktu, jeżeli ma on charakter materialny. Dlatego tym bardziej trzeba stale próbować czegoś nowego. Już nawet nie po to by się rozwijać, ale po to by znaczenie firmy nie zostało zmarginalizowane przez szybkich naśladowców. W Internecie wprowadzenie imitacji usługi jest znacznie szybsze i łatwiejsze. Jednym z powodów jest słaba ochrona własności intelektualnej w przypadku oprogramowania. Ciężko zabezpieczyć przed skopiowaniem program czy też aplikację webową. Nawet, jeżeli kod źródłowy jest niedostępny, to informatycy korzystając z inżynierii wstecznej szybko tworzą odpowiedniki oryginału.

Innym czynnikiem zwiększającym konkurencje w Internecie jest fakt, że stolicą branży informatycznej i teleinformatycznej jest Dolina Krzemowa. Mieści się w niej ponad 700 firm, a prawo stanu Kalifornia zabrania stosowania w umowach o pracę klauzuli o zakazie konkurencji. Być może stwarza to lepsze warunki dla rozwoju technologii informatycznej, ale równocześnie sprawia, że nowości szybko spotykają się na rynku ze swoimi imitacjami. Utracony pracownik szybko może zostać przechwycony i wykorzystany przez konkurenta. Jedynie ciągłe skuteczne wprowadzanie innowacji jest w stanie zabezpieczyć przedsięwzięcia informatyczne przed konkurencją.

Główne korzyści wynikające z innowacyności według G. Grossman i E. Helpman:

• Wzrost produktywności
• Większa konkurencyjność
• Rozwój gospodarczy
• Większa różnorodność oraz wyższa jakość produktów i usług

Innowacyjność przynosi korzyści zarówno innowatorowi, czyli organizacji,
w której została zastosowana nowa idea, jak również społeczeństwu. Przedsiębiorca wprowadzając innowację zdobywa przewagę nad konkurencją i zabezpiecza swój byt. Klient otrzymuje nowy, lepszy produkt. Poprzez ulepszenia procesu produkcji, zarządzania lub samego produktu, klient otrzymuje wyższą jakość. Poprawa jakościowa nie zawsze powiązana jest z podwyższeniem ceny. Może wynikać z zastosowania nowego, lepszego, ale niedrogiego półproduktu. Tym samym społeczeństwo zyskuje produkty bardziej odpowiadające jego potrzebom. Konkurujący o klientów producenci wspomagają rozwój gospodarczy, a narzędziem ich walki są między innymi innowacje.

Powodem powstania innowacji w większości firm jest chęć osiągnięcia ponadprzeciętnych zysków. Nie wszyscy jednak z sukcesem potrafią wdrażać nowe pomysły. Część opracowanych produktów nigdy nie przyniesie oczekiwanych zysków związanych ze sprzedażą. Może się wydawać, że koszty poniesione na badania i rozwój takich produktu nigdy nie zostaną odzyskane. Korzyści z innowacji jednak nie zawsze mają charakter bezpośredni. Na innowacje należy patrzeć szerzej.
Poza wygenerowaniem przychodu związanego z ich komercjalizacją mogą pomagać firmie w sposób pośredni.

Niebezpośrednie korzyści z innowacji są trudne do uchwycenia, ale w dłuższym terminie pozytywnie wpływają na rentowność firmy.

Na co korzystnie wpływa innowacyjność? (pośrednio)

• Wiedzę – Proces powstania innowacji, to proces w trakcie którego powstaje nie tylko nowy produkt, ale i wiedza. Innowacja może nie zostać przychylnie przyjęta przez rynek, a jej sprzedaż generować straty. W takim przypadku często należy podjąć decyzje o jej wycofaniu lub znacznej modyfikacji. Nawet jeśli komercjalizacja nowego pomysłu nie okazała się rentowna, to w dłuższym terminie zyskowna może być wiedza przy niej powstała. Przykładowo usługa Google Gmail według wielu ekspertów nie może być rentowna jako samodzielny produkt. Ale podczas prac badawczych inżynierowie opracowali rozwiązanie, którego dzieckiem jest Google AdSense. Usługa, która daje firmie Google wielomiliardowe zyski. Niezależnie od sukcesu czy też porażki innowacji, podczas jej opracowywania zdobywana jest wiedza, która w przyszłości może stanowić czynnik sukcesu firmy.

• Markę – Postrzeganie firmy jako innowacyjnej bardzo pozytywnie wpływa na wartość marki. Dowodem tej tezy może być mnogość reklam, w których kładzie się nacisk na podkreślenie innowacyjności dobra lub usługi. Powodem może być wiele korzystnych asocjacji klientów związanych z przymiotnikiem ‘innowacyjny’. Przykładem może być wyprodukowana przez LG lodówka z dotykowym ekranem LCD i podłączeniem do Internetu. Mimo, że produkt ten nie miał szans na komercyjny sukces, to jego olbrzymie publicity i innowacyjny charakter, pozytywnie wpłynęły na postrzeganie koreańskiej marki. Dodał jej renomy i umiejscowił na podium wśród najbardziej zaawansowanych technologicznie konkurentów.

Innowacyjność wizerunkowa przekłada się na większą sprzedaż i rentowność pozostałych produktów firmy.

• Ekosystem – Innowacje wymagają coraz częściej współpracy z licznymi partnerami i ośrodkami naukowymi. Relacje powstałe podczas współpracy mogą przynieść firmie przewagę nad konkurencją, która w przyszłości zaowocuje większymi zyskami. Partnerzy to również innowatorzy, którzy swoje nowości najpierw zaproponują innowacyjnym przedsiębiorstwom. Testowanie nowych, niedostępnych dla konkurencji technologii może okazać się sporą przewagą.

• Organizację – Ludzie chcą pracować dla firm dla których celem jest innowacyjność. Wizerunek innowatora pomaga to w zwiększeniu ilości aplikujących do pracy ludzi. Większy wybór, to możliwość wybrania lepszych kandydatów. Poza tym sposobność pracy nad innowacyjnymi przedsięwzięciami zwiększa satysfakcję zatrudnionych pracowników, a tym samym zmniejsza fluktuację w firmie.

Lepiej być ryzykownym innowatorem, niż idealnym naśladowcą

Na oddziaływanie innowacji należy patrzeć szerzej niż większość przedsiębiorców. Nawet, jeśli nowy produkt nie osiągnie planowanej sprzedaży i okaże się nierentowny, to w długim terminie może przynieść zyski. Właśnie poprzez niebezpośrednie korzyści wynikające z wprowadzania innowacji. Niestety są one ciężkie do udokumentowania w kwartalnym raporcie. Należy jednak zdawać sobie z nich sprawę.

Zapraszam również do lektury

• Teoria innowacji. Czy innowacyjność to jedna z najważniejszych rzeczy w każdej firmie?
• Zasada 70-20-10 – innowacyjność wpisana w obowiązki